OPINIE

Warszawa: Powrót do przyszłości?

Peter Wislocki,
W 2001 dyrektor Aukett Polska

„W Warszawie jest tylko kilka budynków, które można zaliczyć do wybitnych, takich jak dworzec kolejowy Warszawa Centralna."

Dworzec Centralny w Warszawie,
widok z lotu ptaka.
Fot. Paweł Brzeziński

W Warszawie jest sporo dobrych, niedawno ukończonych budynków oraz kilku bardzo zdolnych architektów - ale nie ma tu obiektu, który mógłby się równać z Centrum Guggenheima w Bilbao lub Getty Centrę w Los Angeles. Stefan Kuryłowicz może być niezwykle płodny, twórczy i ambitny; a do projektu Metropolitan, zgrabnego rozwiązania koncepcji biurowca, można było ściągnąć Lorda Fostera; ale w dalszym ciągu w mieście nie ma obiektu, który zaliczałby się pod względem architektonicznym do międzynarodowej super ligi.

Jednak Warszawa nie jest pod tym względem pustynią. Chociaż są niemodne i bezlitośnie dyskredytowane, wiele budynków pochodzących z lat 60. i 70., przejawia zainteresowanie stwarzaniem ludzkiej skali w kontekście urbanistycznym, na co często nakłada się elegancja proporcji i pewna ekstrawagancja form rzeźbiarskich, której zupełnie brak nowym obiektom komercyjnym. Narażając się przynajmniej części czytelników wyznam, że gdy odwiedziłem Warszawę jako dziecko w latach 70. byłem pod wrażeniem prostej nowoczesności tego miasta, tak różniącej się od przeciętności naszego domu na przedmieściach Londynu. Tak, goły beton i surowe ściany osłonowe nie były wówczas zbyt wyrafinowane, a obecnie robią wrażenie walących się po dekadach zaniedbań. Pod względem technicznym większość budynków pochodzących z tego okresu jest obecnie na skraju upadku, a pod względem funkcjonalnym nie nadaje się do dzisiejszych celów komercyjnych. Były one. oczywiście, produktem Dawnych Niedobrych Czasów, które obecnie są wymazywane przez demokrację i wolny rynek. Ale zakochałem się m.in. w dworcu Warszawa Centralna, domach towarowych wzdłuż Marszałkowskiej, rotundzie PKO i terminalu lotniczym Okęcie (teraz już wyburzonym).

Jest kilka budynków, które można zaliczyć do wybitnych, takich jak dworzec Warszawa Centralna, zaprojektowany w 1968 roku przez Arseniusza Romanowicza i oddany do użytku w 1976 roku. Budowla w klasycznym stylu późnego modernizmu, prostota koncepcji, przejrzystość kierunków przemieszczania się pasażerów oraz elegancja olbrzymiego dachu na wspornikach są ponadczasowymi atrybutami. Oczywiście dziś to miejsce stało się siedliskiem przedstawicieli mniej wartościowej części społeczeństwa i jest znane z drobnych (i większych) przestępstw - czemu sprzyja niedostateczne sztuczne oświetlenie. Ale pomysł połączenia dworca podziemnego z dużą powierzchnią handlową, która korzysta z zagwarantowanego ruchu pieszych i bezpośredniego połączenia z przys tankami tramwajowymi i autobusowymi oraz z kompleksem hotelowo-biurowym, zasługuje na uznanie.

Bardziej subtelna jest Ściana Wschodnia, obecnie zajmowana przez Galerię Centrum i jej rodzeństwo spod skrzydeł firmy Eastbridge, oddana do użytku w 1969 roku według wyłonionego w konkursie projektu Karpińskiego i Klewina z 1958 roku. Jest to ciągle jedno z najbardziej tętniących życiem miejsc, a wspaniałą cechą tego rejonu jest różnorodność skali, od dość brutalnych wieżowców mieszkalnych (które potencjalnie będą tak atrakcyjne jak londyński Barbican) aż do intymnych ogródków i patio na dole, a całość jest zwrócona swoją wielkomiejską, ale nie zanadto dominującą fasadą na ulicę Marszałkowską.

Czy wszystkie te budynki zostaną wkrótce zmiecione? Osobiście mam nadzieję, że nie. W Wielkiej Brytanii, w moim poprzednim mieście rodzinnym Milton Keynes (które podziela wiele koncepcji ż Warszawą lat 60. i 70.) wiele budynków jest z powodzeniem modernizowanych bez niszczenia tego, co najlepsze w ich architekturze. Central Precinct w Coventry - betonowy koszmar gorszy niż większość współczesnych mu budynków w Warszawie - został pod dany rewitalizacji i powstał całkiem nowy kompleks handlowy pod lekkim dachem ze szkła, zachowując najlepsze cechy oryginalnego rozwiązania bez naruszania dzisiejszego programu komercyjnego. Są. oczywiście, w Warszawie setki nowoczesnych domów, które są nieodwracalnie złe. Ale jest też przynajmniej kilka, które powinny być zachowane i odpowiednio odnowione, oddając szacunek osiągnięciom naszych niedawnych poprzedników.

LIPIEC 2001, Warszawa

Hala biletowa Dworca Centralnego w Warszawie
po ostatnim remoncie.
Fot. Michał Pawllik

Peter Wislocki
notka biograficzna

Od ponad 20 lat pracuje jako architekt, konsultant, developer, wykładowca oraz dziennikarz w Wielkiej Brytanii, Francji, Polsce i krajach pozaeuropejskich. Wielokrotnie koordynował prace grup specjalistów w o różnych specjalnościach. To urbaniści, architekci, projektanci wnętrz i krajobrazu, konstruktorzy, inżynierowie budownictwa, mechaniki i elektryczności, specjaliści zarządzania ruchem, projektanci terenów zielonych, rekreacyjnych i obiektów medycznych, a także finansistów, sprzedawców nieruchomości czy rzeczoznawców z UK, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Rumunii, Rosji i innych krajów.

Peter studiował na Uniwersytecie Cambridge a także uzyskał w Bartlett Graduate School na UCL dyplom Zarządzania i Ekonomiki Konstrukcji. Jest architektem zarejestrowanym w Wielkiej Brytanii i Polsce.
Praktykował w Londynie, Paryżu oraz Milton Keynes. Był starszym wykładowcą architektury na Uniwersytecie De Montfort, oraz  wizytatorem na innych uczelniach, w tym na Uniwersytetach Cambridge i Oxford.
Peter publikuje w branżowych pismach takich jak Architectural Review, Architects’ Journal, Building Design, Architecture Today, A+U and Architektura Murator,. Jest także redaktorem w World Architecture. Bierze udział w wielu konferencjach, programach telewizyjnych i radiowych. Jest członkiem CABE National Design Review Panel, oraz Komisji w Królewskim Instytucie Brytyjskiej Architektury weryfikującej i nadającej uprawnienia uczelniom zagranicznym automatycznej nostryfikacji dyplomów absolwentów do wymagań brytyjskich

W 1999 r. Peter objął stanowisko dyrektora w Aukett Europe, gdzie zarządzał rozwojem firmy w Polsce, Rosji i na Chorwacji. Warszawskie biuro było centrum operacyjnym dla projektów prowadzonych nie tylko w Polsce, lecz także w Rosji, na Węgrzech, Litwie, w Czechach, Georgii. Po fuzji Aukett z Fitzroy Robinson, Peter wszedł jako jeden z czterech członków do europejskiego zarządu firmy.

W 2006 r. Peter dołączył do RMJM jako Dyrektor Operacji Europejskich a następnie Dyrektor Zarządzający.

Aktualnie Peter sprawuje funkcję Dyrektora Regionalnego w firmie ESA
www.esa-ltd.com

Aktualizacja marzec 2017: Managing Director, firma iARCH
iArch

Dworzec Centralny w Warszawie nocą.
Fot. PKP